VriendenNieuws September 2024
Inhoud nieuwsbrief
Direct naar een onderwerp? Kies dan uw onderwerp uit onderstaand overzicht.
Voorwoord
Voordat het orkest kan spelen...
Bruckners Zevende Symfonie
Van de Activiteitencommissie
Colofon
Voorwoord
Beste vrienden van Phion,
Het concertseizoen is al een beetje begonnen, maar gaat deze maand echt van start: eerst Max Richters versie van Vivaldi’s Vier jaargetijden en direct daarna de eerste ‘abonnementsconcerten’. U hoort dan Mozarts Vijfde Vioolconcert en Bruckners Zevende Symfonie met chef-dirigent Ogrintchouk op de bok.
In dit eerste VriendenNieuws van het nieuwe seizoen besteden we aandacht aan deze concertreeks met een artikel over Bruckners Zevende (2024 is immers Brucknerjaar). En met de solist in dit programma, onze eigen concertmeester Bas Treub, maakte Phion-altiste Marian van den Berg een podcast die u middels de knop hieronder kunt beluisteren:
Daarnaast treft u een interview aan met Wolbert Keuben, manager productie van Phion. En als altijd is er een bijdrage van de Activiteitencommissie, met een hernieuwde uitnodiging voor vriendenbijeenkomsten na afloop van de eerste concerten in de speelsteden (misschien tref ik u op 27 september in Enschede) en de aankondiging van vriendenrepetities in oktober.
Ik wens u veel leesplezier en vooral ook een prachtig concertseizoen met Phion.
Toon Ottink, eindredacteur
Als je als gewone concertbezoeker in de zaal gaat zitten en rustig wacht tot het muziekavontuur voor je gaat beginnen, bekommer je je er niet om wat er aan zo’n concert allemaal vooraf gaat. In dat voortraject speelt de afdeling Productie een onontbeerlijke rol. Sinds een jaar is Wolbert Keuben de aanvoerder van die groep Phion-medewerkers. Samen met zijn zes collega’s zorgt hij ervoor dat alle praktische zaken geregeld worden.
Wolbert vertelt op het kantoor van Phion honderduit over zijn werk: “De musici en dirigent moeten zich kunnen concentreren op hun muziek en instrumenten zonder dat ze zorgen hebben over allerlei zaken rondom het concert. De pauken en al het benodigde slagwerk moeten klaar staan. Iedereen moet de voor hem of haar geschikte stoel en lessenaar hebben en daarop moet de juiste bladmuziek liggen. Verder moeten belichting en podiumopstelling in orde zijn en als er een geluidsinstallatie nodig is, moet ook daarvoor alles klaar staan. En zo nodig moet de vleugel er zijn, of allerlei andere bijzondere instrumenten. Ook is afdeling productie verantwoordelijk voor het hotel van de (gast)dirigent en de taxi die hem vervoert.”
Wolbert studeerde klassiek slagwerk in Maastricht. Tijdens zijn studie verhuisde hij in 1998 naar Arnhem, studeerde verder aan het conservatorium van Duisburg en bekwaamde zich bovendien als dirigent van amateurorkesten. Hij kreeg de kans om veel te remplaceren als slagwerker bij Het Gelders Orkest van toen. Toch ambieerde hij niet meteen een baan als beroepsmusicus. Al in zijn conservatoriumtijd merkte hij dat hij ook een talent heeft in organiseren en daar bovendien erg veel plezier uit put.
“Van de hectiek in de organisatie van vooral muzikale evenementen word ik helemaal blij. Bijna 8 jaar had ik de leiding over een muzikale groepsaccommodatie en ik was enkele jaren bedrijfsleider van een café-restaurant in Duitsland, in de buurt van Kalkar. Toen ik hiermee stopte ben ik in eerste instantie meer gaan dirigeren. Maar corona gooide nogal wat roet in de activiteiten van de amateurmuziekwereld. En toen kwam de vacature van manager productie bij Phion op mijn pad.”
“Bij Phion ontstond de behoefte aan een spil tussen het productieteam en het management. Daarmee was mijn baan ontstaan. Ik word hierbij ondersteund door 3 productieleiders en 3 assistenten. Het creëren van eenheid in werkwijze en het zorgen voor een gestroomlijnd productieteam is een belangrijk deel van mijn taak. In het contact met orkestleden is het een groot voordeel dat ik ook ervaring heb als musicus op het podium. Leuk is bovendien dat ik nog een flink aantal musici persoonlijk ken uit de tijd dat ik veel remplaceerde. De gesprekken met musici geven zeker extra fleur aan mijn werkzaamheden.”
“Van elk programma dat het orkest speelt, bezoek ik ook de eerste repetitie en een concert. Dit zijn de momenten om te horen en zien wat er op de vloer leeft. Het is dan mooi om te zien dat alle praktische zaken die vooraf besproken zijn ook uitgevoerd worden. Bovendien voel ik mij dan als musicus, ook al speel ik zelf niet mee, meer betrokken bij het proces, met als resultaat een mooi concert.”
“Het mooie van alles: elk programma is anders. Concerten als de ‘Bridge to Liberation’ in Arnhem en op de Oude Markt in Enschede vragen ander organisatorisch werk dan een symfonisch of educatief concert. Maar bij elke productie zorgen we er voor dat de vrachtwagen alle benodigdheden op het juiste moment op de goede plek aflevert en de bussen de musici veilig naar de repetities en concerten brengt.”
John Biermans
Bruckners Zevende Symfonie
Tweehonderd jaar geleden, in 1824, werd Anton Bruckner geboren. Vandaar dat 2024 een Brucknerjaar is, en vandaar dat Phion binnenkort een symfonie van hem op het programma heeft staan: de zevende.
De Oostenrijker Bruckner was vele jaren lang organist in de Stiftskerk in Sankt Florian bij Linz, waar hij na zijn overlijden ook is bijgezet. Voor zijn eigen instrument, het orgel dus, heeft hij maar weinig gecomponeerd. Maar des te meer koorwerken en vooral symfonieën, tien stuks. De allereerste, die niet aan zijn eigen kwaliteitseisen voldeed, staat bekend als de ‘Nulde’. Zijn laatste symfonie is onvoltooid; Bruckner had zijn eerder gecomponeerde Te Deum als slotdeel gedacht. Deze negende symfonie is Dem lieben Gott gewidmet. Eerder al droeg hij zijn derde symfonie op aan Meister Richard Wagner in tiefster Ehrfurcht. Bruckner had grote bewondering voor Wagner, en dat blijkt ook in zijn zevende symfonie.
Bruckner begon aan zijn zevende in 1881, drie weken nadat hij de zesde symfonie had voltooid. De eerste uitvoering vond plaats in Leipzig op 30 december 1884, tijdens een concert waar gelden verzameld werden voor het realiseren van een monument voor Richard Wagner. De indertijd beruchte criticus Eduard Hanslick schreef dat de symfonie unnatürlich, aufgeblasen, krankhaft und verderblich was. Desondanks is de zevende symfonie inmiddels zijn meest gewaardeerde, wellicht samen met de vierde, die de bijnaam Romantische heeft gekregen.
De zevende symfonie is echt Bruckner. Met zijn thema’s gebaseerd op gebroken drieklanken, zijn langdurige strijkerstremolo’s, melodieën met een enorme, hoogromantische spanwijdte en de gedoseerde, soms welhaast minuten durende spanningsopbouw en ontspanning. Voeg daarbij een onstuimig scherzo met een trio dat ook Schubert had kunnen componeren en een koraalthema in het vierde deel.
Daarmee zou de beschrijving van deze symfonie al klaar kunnen zijn, maar niets is minder waar. In het tweede en vierde deel gebruikt Bruckner zogenaamde Wagnertuba’s. Dat zijn koperen blaasinstrumenten die door hoornisten worden bespeeld en die het klankgat tussen hoorns en trombones moeten opvullen. Wagnertuba’s werden op initiatief van Wagner gebouwd en door hem in enkele opera’s gebruikt. Zij geven de klank van de kopergroep een extra warm karakter.
En dan het tweede deel, het Adagio, sehr feierlich und sehr langsam. Toen Bruckner daaraan werkte, kreeg hij het bericht dat Richard Wagner op 13 februari 1883 in Venetië was overleden. Dit tweede deel is toch al treurmuziek, en het verhaal wil dat Bruckner toen hij het overlijdensbericht kreeg, bezig was met het componeren van het dramatische hoogtepunt van het deel en dat hij dat hoogtepunt met een bekkenslag heeft geaccentueerd.
Bruckners zevende symfonie duurt ongeveer een uur: een uur fantastische muziek voor groot orkest. Gaat dat horen!
Toon Ottink
Van de Activiteitencommissie
We staan aan het begin van een nieuwconcertseizoen. In de extra nieuwsbrief brief die u eind augustus ontving, kondigden we de feestelijke seizoensopening in de diverse zalen aan. Heeft u kaarten voor een van die concerten en vindt u het gezellig om samen met ons een toast uit te brengen op het nieuwe seizoen, dan bent u van harte welkom.
We hopen daar velen van u te ontmoeten. In verband met de catering vragen wij wel om zich vooraf aan te melden via ons mailadres vrienden@vriendenvanphion.nl onder vermelding van de datum en of u alleen of samen met uw partner aanwezig bent. Na aanmelding krijgt u altijd een bevestiging met daarin meer informatie over de opening.
Hier willen we met u de opening van het concertseizoen vieren:
The four seasons recomposed
Theater Hanzehof & Buitensociëteit Zutphen - 22.09.2024 om 14:00 uur
Openingsconcert: Bruckner en Mozart
Muziekcentrum Enschede - 27.09.24 om 20:00 uur
Musis Arnhem - 28.09.24 om 20:00 uur
De Vereeniging Nijmegen - 29.09.24 om 14:15 uur
De 40ste van Mozart
Schouwburg Deventer - 11.10.24 om 20:00 uur
De Spiegel Zwolle - 13.10.24 om 14:30 uur
Amphion Doetinchem - 15.10.24 om 20:00 uur
Arthur Japin presenteert... Petroesjka
Orpheus Apeldoorn - 21.11.24 om 20:00 uur
Vriendenrepetities
Dit najaar proberen we iets nieuws: Vrienden-Voorrepetities. Naast de bekende Vriendenrepetities in Arnhem en Enschede organiseren we nu de mogelijkheid om aanwezig te zijn bij een voorrepetitie in andere zalen. Deze worden gehouden voorafgaand aan het concert. Hiermee maken we het mogelijk voor Vrienden die niet overdag naar Arnhem of Enschede kunnen komen om toch bij een repetitie aanwezig te zijn en te horen hoe de dirigent de laatste puntjes op de i zet. We organiseren dit op:
De 40ste van Mozart
De Spiegel Zwolle - 13.10.24 om 13:30 uur
Amphion Doetinchem - 15.10.24 om 19:00 uur
De Vereeniging Nijmegen - 19.10.24 om 19:15 uur
Vooraf aanmelden (uiterlijk 1 week voor de repetitie) is noodzakelijk. Dit kan via ons mailadres vrienden@vriendenvanphion.nl onder vermelding van de datum en of u alleen of samen met uw partner komt. Na aanmelding krijgt u altijd een bevestiging met daarin meer informatie over de repetitie en de plek in het theater waar we verzamelen. Als dit een succes wordt, bekijken we of we dit in het voorjaar gaan herhalen.
Graag tot ziens bij een van de openingen of repetities.
Peter van der Neut, Voorzitter Activiteitencommissie
Colofon
Stichting Vrienden van Phion
Leden bestuur:
Marijke van Hees, voorzitter
Marian Louppen, vicevoorzitter
Hans Peter Herwig, penningmeester
Jard Baljet, secretaris
Peter van der Neut, vriendenactiviteiten
Erik Olsman, adviseur bestuur
Jacco Post, adviseur bestuur
Leden Activiteitencommissie:
Namens de Vrienden:
Peter van der Neut, voorzitter
Gelly Talsma
John Mens
Magda Eshuis
Ilse van Diepen
Frans Veldhuis
Namens de musici:
Len Bielars
Pieternel van Lent
Leden van de Redactie:
Rebecca Fransen (musicus)
Léa Hemmerlin (musicus)
John Biermans (vriend)
Annejuul Tielens (vriend)
Toon Ottink (vriend, eindredacteur)
Annemarie van Viegen (musicus)
Mecenaatcommissie:
Machteld van der Meij
Patricia van der Valk
Menno van Duuren (Phion)
Marian Louppen (voorzitter)